Afstamming

Het antwoord op de vraag “Wie is de moeder? Wie is de vader?” wordt bepaald door het recht van de nationaliteit van de moeder en de vader.

Hoe wordt het ouderschap in Belgisch recht vastgesteld?

Het moederschap

Het vermelden van haar naam in de geboorteakte volstaat om te weten wie de moeder is van het kind.

Indien de naam van de moeder niet vermeld wordt in de geboorteakte of indien er geen geboorteakte bestaat, kan de moeder haar kind erkennen.

Het moederschap kan ook worden vastgesteld in een vonnis uitgesproken door de rechtbank.

Het vaderschap

Sinds 1 juli 2007 is de volgende regelgeving van kracht.

Als het kind binnen het huwelijk wordt geboren is de echtgenoot van de moeder de juridische vader.

Nochtans geldt deze regel niet:

Als het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van de rechterlijke bekrachtiging van een overeenkomst tussen beide partijen om een afzonderlijke verblijfplaats te betrekken; of na de datum van de rechterlijke machtiging om een afzonderlijke verblijfplaats te betrekken.
Als het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van de neerlegging van een verzoekschrift tot echtscheiding met onderlinge toestemming.
Als het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van een door de vrederechter uitgesproken vonnis waarbij de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke verblijfplaats te betrekken en minder dan 180 dagen na de datum waarop deze maatregel verstreken is of nadat de echtgenoten feitelijk herenigd zijn.
Als het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum waarop de echtgenoten volgens het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister of het wachtregister op verschillende adressen zijn ingeschreven, in zoverre ze niet terug ingeschreven waren op hetzelfde adres.

Deze uitzonderingen zijn niet van toepassing indien de echtgenoten op het tijdstip van de geboorte een gemeenschappelijke verklaring hebben afgelegd.

Als de moeder binnen de 300 dagen na een van de drie genoemde data een nieuw huwelijk sluit en het kind geboren wordt binnen dit laatste huwelijk dan heeft het de “nieuwe” echtgenoot als juridische vader.

Een kind geboren buiten het huwelijk kan erkend worden door een vrijwillige daad van erkenning.

Het vaderschap kan ook worden vastgesteld in een vonnis uitgesproken door de rechtbank.

Wanneer is een erkenning nodig?

Als bij de geboorte naar Belgisch recht niet vaststaat van wie het kind afstamt, kan het erkend worden door de biologische vader en/of de biologische moeder.

Bij erkenning door een Belgische ouder (vader/moeder) moet het Belgisch recht worden toegepast.

Naar Belgisch recht kan het kind vóór (prenatale erkenning) of na de geboorte (postnatale erkenning) erkend worden. Zelfs als het meerderjarig (18 jaar) is, kan nog het altijd erkend worden.

Naar Belgisch recht kan de erkenning gebeuren in de geboorteakte, in een afzonderlijke akte van de burgerlijke stand of in een notariële akte. De erkenning kan niet gebeuren in een testament.

De erkenningsakte kan in België worden opgemaakt wanneer minstens een van de volgende voorwaarden is vervuld:

de erkenner heeft zijn woonplaats in België op het moment van de erkenning
de erkenner heeft zijn gewone verblijfplaats in België op het moment van de erkenning
de erkenner is Belg op het moment van de erkenning
het kind is in België geboren
het kind heeft zijn gewone verblijfplaats in België op het moment van de erkenning

Een Belgische beroepsconsulaire vertegenwoordiging in het buitenland kan in sommige gevallen een erkenningsakte opstellen voor een kind dat erkend wordt door een erkenner met gewone verblijfplaats in het buitenland.

Erkenning door de moeder

Als Belgische moeder dient u uw kind slechts te erkennen indien er geen geboorteakte werd opgemaakt of indien uw naam niet op de geboorteakte voorkomt. Noch de vader noch het kind moeten toestemmen in de erkenning. De erkenning door de moeder is uiterst zeldzaam.

Erkenning door de vader

Erkenning is enkel mogelijk indien er nog geen vaderlijke afstamming bestaat of pas na de ontkenning/betwisting van een andere vastgestelde vaderlijke afstamming.

Sinds 1 juli 2007 is erkenning mogelijk met toepassing van volgende regels.

De erkenning kan maar plaatsvinden indien de nodige toestemmingen worden gegeven.
Als het kind jonger dan twaalf jaar is, moet de moeder haar toestemming geven.
Als het kind tussen de twaalf en achttien jaar oud is, moeten de moeder en het kind toestemmen.
Als het kind 18 jaar of ouder is, dan moet alleen het kind toestemmen.
Indien de Belgische vader gehuwd is met een andere vrouw dan de moeder van het kind moet zijn echtgenote, na de erkenning, ingelicht worden per aangetekende brief of per deurwaardersexploot.

Wat met een buitenlandse akte die de afstamming vaststelt?

Een buitenlandse geboorteakte waarin het vaderschapsvermoeden wordt toegepast of een buitenlandse erkenningsakte kunnen eventueel in België erkend worden. Als aan bepaalde voorwaarden is voldaan kunnen deze in de registers van de burgerlijke stand van een Belgische gemeente overgeschreven worden. U kunt er dan altijd in België en op een eenvoudige manier afschriften of uittreksels van krijgen.

Voor meer inlichtingen hierover raadpleeg de rubriek Akten van de burgerlijke stand.

Heeft mijn kind de Belgische nationaliteit?

Voor meer inlichtingen hierover raadpleeg de rubriek Nationaliteit.

Welke familienaam draagt mijn kind?

Voor meer inlichtingen hierover raadpleeg de rubriek Naamgeving.

Meemoederschap

Sedert 1 januari 2015 kunnen Belgische meemoeders een afstammingsband met hun kind creëren zonder een beroep te moeten doen op adoptie.

De vaststelling van de afstamming ten aanzien van de meemoeder gebeurt op dezelfde wijze als de vaststelling van de afstamming ten aanzien van de vader.

Meer inlichtingen over het meemoederschap: FOD Justitie - Meemoederschap van kracht.

Draagmoederschap

In de huidige stand van de wetgeving wordt het vraagstuk betreffende draagmoederschap als dusdanig niet door de Belgische wetgeving geregeld.

Geconfronteerd met dit juridische vacuüm zien onze diensten zich genoodzaakt om geen enkel rechtsgevolg toe te kennen aan buitenlandse documenten die in dit kader werden opgemaakt (geboorteakte, vonnis, …). Deze houding wordt aangenomen, ook al werd de lokale wettelijke voorziene procedure in het buitenland nauwgezet gevolgd. Datgene wat in het buitenland rechtsgevolgen creëert, veroorzaakt in dit geval geen rechtsgevolgen in onze interne rechtsorde.

Belgische onderdanen die beslissen om beroep te doen op een draagmoeder in het buitenland, ook al respecteren ze daarbij de lokale wetgeving, krijgen geen enkele zekerheid dat hun vaderschap / moederschap zal worden erkend in België, noch dat voor het kind een reisdocument zal worden afgeleverd.

De diensten van de FOD Buitenlandse zaken zullen de erkenning van rechtswege van het vaderschap / moederschap weigeren. Deze diensten zullen geen enkel reisdocument afgeven aan het kind en zullen betrokkenen uitnodigen om zich te richten tot de bevoegde rechtbank van eerste aanleg in België.

In het licht van het voorgaande, wordt eraan herinnerd dat, gelet op de problemen waaraan een Belgische onderdaan zichzelf in elk geval blootstelt door voor draagmoederschap te kiezen, de mogelijkheid tot adoptie wettelijk voorzien is naar Belgisch recht en dus als mogelijk alternatief te overwegen valt.

Voor meer inlichtingen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met: